Urok Bydgoszczy polega m.in. na tym, że jest to wciąż miasto nieodkryte – zarówno jeśli chodzi o historię, architekturę, jak i kulturę. I to nieodkryte tak dla samych mieszkańców jak i turystów. Właśnie ci drudzy spacerujący latem z aparatami fotograficznymi po bydgoskich zaułkach uświadamiają mieszkańcom, że warto czasami podnieść głowę i dostrzec urodę starych, jakże dekoracyjnych kamienic.
Sprawdź kalendarz wydarzeń kulturalnych w Bydgoszczy -> Wydarzenia kulturalne w Bydgoszczy
Również oferta kulturalna Bydgoszczy jest bardzo bogata dzięki takim instytucjom jak Filharmonia Pomorska czy Opera Nova, jak również Miejskiemu Centrum Kultury, które jest miejscem spotkań towarzyskich, koncertów, pokazów filmowych w Kinie Orzeł. Ponadto MCK opiekuje się Galerią Wspólną oraz Zespołem Pałacowo-Parkowym w Ostromecku.
Bydgoszcz muzyczna
Bydgoszcz od lat nazywana jest miastem muzyki. Nie ma w tym określeniu cienia przesady. Tradycje muzyczne miasta sięgają bowiem XVII wieku, kiedy to w miejscowym Kolegium Jezuickim działał teatr wystawiający przedstawienia, których elementem była muzyka i śpiew. Liczne chóry i zespoły muzyczne, jakie działały tu w latach dużo późniejszych, były kontynuatorami tej tradycji. Ich zadaniem była także obrona słowa polskiego w mieście, którego znaczną część stanowili Niemcy. Po II wojnie światowej Bydgoszcz rozsławiała chociażby Orkiestra Arnolda Rezlera, która od 1945 roku działała przy Rozgłośni Polskiego Radia w Bydgoszczy.
Jednakże człowiekiem, który utrwalił ten muzyczny wizerunek był Andrzej Szwalbe – długoletni dyrektor Filharmonii Pomorskiej im. I. J. Paderewskiego w Bydgoszczy. Po śmierci Andrzeja Szwalbego, dla upamiętnienia jego zasług dla Bydgoszczy, zmieniono nazwę ulicy przy której stoi Filharmonia. Niegdyś stała ona przy ul. Libelta, aktualnie jest to ulica Andrzeja Szwalbego.
Lista bydgoskich instytucji kultury -> Instytucje kultury w Bydgoszczy
Utworzona 1 stycznia 1953 roku Filharmonia Pomorska jest prawdziwą dumą bydgoszczan. To nie tylko miejsce muzyki, ale szeroko pojętej kultury. Ozdobą Filharmonii są liczne popiersia kompozytorów stojące zarówno wewnątrz jak i na zewnątrz okazałego gmachu, bogata kolekcja gobelinów zamówiona przez Andrzeja Szwalbego u wybitnych polskich artystów, czy kolekcja XIX wiecznych fortepianów przeniesiona dziś do Pałacu w Ostromecku. Filharmonia dysponuje salą koncertową o najlepszej akustyce w Polsce i jedną z najlepszych w Europie. Dlatego nagrań dokonują w niej wybitni muzycy, w wywiadach niejednokrotnie wyrażający podziw dla akustyki bydgoskiej sali koncertowej. W niej właśnie odbywają się jedne z najstarszych festiwali muzycznych w Polsce. Jednym z nich jest Bydgoski Festiwal Muzyczny organizowany od 1963 roku. Na zmianę z Bydgoskim Festiwalem Muzycznym odbywa się tu unikatowy festiwal Musica Antiqua Europae Orientalis – Festiwal Muzyki Dawnej Krajów Europy Środkowej i Wschodniej. Organizowany jest już od 1966 roku, a goszczą na nim artyści i muzykolodzy o prawdziwie encyklopedycznych nazwiskach.
Piękną muzyczną kartę miasta tworzy również Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. I. J. Paderewskiego organizowany przez Towarzystwo Muzyczne im. I. J. Paderewskiego. Warto wspomnieć, że pierwszy konkurs w 1961 roku wygrał Jerzy Maksymiuk. Raz na 3 lata w Bydgoszczy spotykają się młodzi, utalentowani pianiści z całego świata, aby zaprezentować publiczności swój kunszt i bogactwo muzyki zarówno samego Paderewskiego jak i kompozytorów jego czasów. O tym jaką rangę ma ten konkurs niech świadczy fakt, że przyjęty został do mieszczącej się w Genewie Federacji Międzynarodowych Konkursów Muzycznych i znalazł się w gronie 128 najważniejszych konkursów muzycznych na świecie.
Bez przesady można powiedzieć, że Ignacy Jan Paderewski stał się swego rodzaju patronem muzycznym Bydgoszczy zarówno ze względu na konkursy, Towarzystwo Muzyczne, Filharmonię Pomorską noszącą imię kompozytora, czy wreszcie lotnisko, któremu także patronuje postać tego męża stanu i genialnego pianisty.
Wiosna należy do Bydgoskiego Festiwalu Operowego, który do kalendarza muzycznego wszedł w kwietniu 1994 roku. Początkowo miał pomóc w zakończeniu trwającej ponad 20 lat budowy gmachu operowego. Pierwszy festiwal odbywał się rzeczywiście na budowie: nieotynkowane ściany, publiczność siedząca na składanych krzesłach, kable zwisające z sufitu i wszędzie pełno pyłu. Jednakże takiej atmosfery, jak podczas tego pierwszego festiwalu, próżno szukać na innych tego typu imprezach. Bydgoszczanie wiedzieli, że byli świadkiem narodzin czegoś bardzo ważnego w kulturze polskiej. Dziś festiwal żyje już własnym życiem, a gmach Opery Nova należy do najnowocześniejszych i najpiękniejszych w Polsce. Położony nad samą Brdą stanowi wizytówkę kulturalną miasta. Przyjeżdżają tu zespoły operowe z całego świata, by wymienić słynny szwedzki balet współczesny Cullberg Ballet, Balet Bejarta z Lozanny, zespoły z Kuby, Hiszpanii i wielu innych krajów. Nie dziwi więc fakt, że Bydgoski Festiwal Operowy ściąga do Bydgoszczy sympatyków sztuki operowej z całej Polski. Warto wspomnieć, że Bydgoszcz „operą stoi" przez cały rok gdyż wskaźnik frekwencji na spektaklach należy do najwyższych w Polsce. W repertuarze przeważa tzw. wielki repertuar, który publiczność kocha najbardziej, czyli La Traviata i Nabucco Verdiego, czy Tosca Pucciniego, ale nie brakuje także pozycji mało znanych, które rzadko wystawiane są przez inne teatry operowe w Polsce. Przykładem może być Mefistofeles Arrigo Boito czy Gioconda Amilcare Ponchiellego. Jak widać, nie bez powodu wybitny krytyk muzyczny Jerzy Waldorff pisał swego czasu, że Bydgoszcz to prawdziwe zagłębie muzyczne.
Muzyczny wizerunek Bydgoszczy dopełnia Akademia Muzyczna im. F. Nowowiejskiego, której najsłynniejszym absolwentem jest Rafał Blechacz – zwycięzca XV Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. F. Chopina. Koncerty studentów i pedagogów tej uczelni, jak choćby cykl „Akademia w zabytkach", wpisały się na stałe do kalendarza kulturalnego miasta.
Prawdziwym unikatem jest Dzielnica Muzyczna, jedyna tego typu w Polsce. Tworzą ją trzy instytucje: Filharmonia Pomorska, Akademia Muzyczna i Zespół Szkół Muzycznych im. A. Rubinsteina. Zanurzone w zieleni parku gmachy tych obiektów, popiersia i pomniki kompozytorów oraz doskonała architektura pobliskich kamieniec oraz willi są obiektem podziwu wielu krajowych i zagranicznych gości.
Jeżeli chodzi o muzykę współczesną to nie można zapomnieć o kultowym klubie Mózg, który co roku organizuje Mózg Festival – przegląd muzyki alternatywnej z całego świata. Natomiast Klub Eljazz organizuje Bydgoszcz Jazz Festival, zapraszając do Bydgoszczy znanych wirtuozów tej muzyki. Dla miłośników cięższych brzmień idealnym koncertowym miejscem powinno być Estrada StageBar.
Bydgoszcz teatralna
Nie bez przyczyny wybitny krytyk teatralny Adam Grzymała-Siedlecki wybrał w 1922 roku Bydgoszcz jako miejsce do życia. Z tak znanym nazwiskiem mógł pracować w Warszawie czy Krakowie, a jednak czuł, że to Bydgoszcz ma wielki potencjał kulturalny. W grodzie nad Brdą działał już od 1920 roku Teatr Miejski, w którym wówczas wybuchł wielki polski repertuar z dramatami Słowackiego i Wyspiańskiego na czele. Teatr miał wtedy jednoczyć Polaków, dawać im słowo polskie i uczyć patriotyzmu. To właśnie Wanda Siemaszkowa, pierwszy dyrektor Teatru Miejskiego, podjęła niemałe ryzyko wystawienia w teatrze oper i operetek, co miało na celu przyciągnięcie jak największej rzeszy publiczności. Jako pierwszą w 1921 roku wystawiono Halkę Stanisława Moniuszki. Przedstawienie to dowodzi jak bardzo na dobór repertuaru zarówno dramatycznego, jak i muzycznego wpływał wówczas tzw. czynnik patriotyczny. Podobnie było po drugiej wojnie światowej. Jeszcze dobrze nie umilkły działa, a ze sceny już płynęło polskie słowo. Pierwszą powojenną premierą była Zemsta Aleksandra Fredry wystawiona 27 marca 1945 roku. Świadkowie wspominali, że kiedy aktorzy zaczęli mówić kwestie fredrowskie ludzie na widowni płakali. Dzisiaj bydgoska scena teatralna znana jest głównie z odbywającego się jesienią Festiwalu Prapremier, na którym pojawiają się teatry i krytycy z całej Polski. Festiwal jest bowiem niepowtarzalną okazją do zapoznania się ze współczesną dramaturgią światową. Właśnie w Bydgoszczy obejrzeć można jeszcze gorące dramaty w inscenizacji wybitnych reżyserów, których wizje albo zachwycają albo bulwersują widzów. Na Festiwalu Prapremier rzadko kto pozostaje obojętny wobec tego co dzieje się na scenie. Teatr Polski w Bydgoszczy stawia przede wszystkim na współczesność i dialog z odbiorcą.
Bydgoszcz plastyczna
Jedną z najprężniejszych instytucji kulturalnych Bydgoszczy jest Muzeum Okręgowe im. Leona Wyczółkowskiego posiadające kilka obiektów w różnych częściach miasta, przede wszystkim, na niezwykle malowniczej Wyspie Młyńskiej. Tutaj mieści się m.in. Dom Leona Wyczółkowskiego, czyli muzealny budynek, w którym odtworzone zostały wnętrza, w jakich na początku XX wieku w pobliskim Gościeradzu, mieszkał patron bydgoskiego muzeum. Tutaj w całej pełni podziwiać można piękno obrazów i grafik Wyczółkowskiego oraz delektować się specyficzną atmosferą belle époque -->> Twórczość Leona Wyczółkowskiego. Tuż obok, w przestronnym budynku, tzw. Czerwonym Spichlerzu, gdzie znajduje się Galeria Sztuki Nowoczesnej, na zwiedzających czeka ogromna kolekcja malarstwa współczesnego. Kolekcję stanowi ponad 5 tys. prac najwybitniejszych polskich twórców gromadzonych przez całe dziesięciolecia. Warto też wspomnieć o interesujących zbiorach secesji, w których także specjalizuje się Muzeum Okręgowe w Bydgoszczy.
O ile Wyspa Młyńska może być równie dobrze określana Wyspą Muzeów, to serce Bydgoszczy, czyli ulica Gdańska stoi pod znakiem sztuki współczesnej prezentowanej przez Galerię Miejską bwa. Powołana do życia w 1949 roku jako Biuro Wystaw Artystycznych, miała za zadanie przybliżać dokonania bardzo licznego środowiska plastycznego, zarówno samej Bydgoszczy, jak i Torunia. Niemniej jednak w bwa zdarzają się również wystawy artystów światowych, takich jak Andy Warhol, Pablo Picasso, Salvador Dali.
Przy ul. Chocimskiej 5, znajduje się jedna z najstarszych prywatnych galerii w Polsce. Galeria Autorska, założona w 1975 roku przez malarza Jana Kaję i grafika Jacka Solińskiego, jest prawdziwym ewenementem. Tutaj nie tylko odbywają się wystawy artystów wywodzących się z różnych środowisk i ośrodków, ale też wieczory poezji, spotkania literackie, spektakle, koncerty, wykłady. Mała Galeria Autorska jest wielkim salonem kulturalnym miasta.
To tylko niektóre z adresów wartych zapamiętania, bo pod nimi zapisana jest piękna tradycja i równie ciekawa teraźniejszość. Ale takich adresów jest dużo więcej. Uważny wędrowiec na pewno odkryje je, spacerując pośród secesyjnych kamienic. Przestrzeń między nimi także wypełnia kultura, szczególnie latem. Festiwal Sztuki Ulicznej, czyli Buskers Festival, wpisał się już na stale w pejzaż miasta. Dzięki artystom dającym swoje przedstawienia na wyciągnięcie ręki miasto zyskuje latem niepowtarzalną atmosferę.
Do pobrania -->> Folder "Muzea i galerie w Bydgoszczy" (pdf)
Zobacz również:
