Kanał Bydgoski to wielka, hydrotechniczna myśl podjęta za czasów Królestwa Polskiego, dopracowana i zrealizowana tuż po I rozbiorze Polski w latach 1773-1774 za panowania Fryderyka II władcy Prus, która dziś jest jedną z najciekawszych atrakcji turystycznych w Bydgoszczy.
Kanał Bydgoski o długości 26,77 km, zbudowany został w 18 miesięcy, siłami blisko 10. tysięcy robotników, okupiony życiem około 2000 spośród nich, połączył Bydgoszcz z Nakłem, ale przede wszystkim scalił dorzecza Wisły i Odry w oparciu o ich dopływy. Tym samym stworzono planowaną od XVI w. i bardzo ważną pod względem gospodarczym śródlądową drogę wodną, która podówczas stała się konkurencyjna dla szlaku morskiego przez Gdańsk. Od chwili uruchomienia kanał był systematycznie modernizowany i remontowany. Odegrał ogromną rolę w transporcie wodnym. Między innymi spławiano nim większość drewna z Rosji i Królestwa Kongresowego do Cesarstwa Niemieckiego. Dzięki niemu rozwijał się handel i przemysł zwłaszcza drzewny, maszynowy i meblarski. Na przełomie XIX i XX w. kanał obsługiwało blisko 3000 flisaków pracujących dla największego armatora Lloyda Bydgoskiego. Ponadto kanał w obrębie miasta i terenów podmiejskich od lat 40. XIX w. wpłynął na rozkwit życia towarzyskiego związanego z zakładanymi w jego sąsiedztwie kompleksami restauracyjno-rozrywkowymi.
W bliskim sąsiedztwie Starego Miasta, naprzeciwko gmachu Opery Nova inaugurujemy spotkanie z kanałem. Tu po północnej stronie Mostów Solidarności, przy ul. Karola Marcinkowskiego zobaczymy śluzę miejską (obecna z lat 1908-1912) oraz dom nr 2 związany z Królewską Inspekcją Robót Wodnych. Stąd kierując się na zachód, przechodzimy fragmentem ul. Marszałka Focha i Rondem Grunwaldzkim, zbudowanymi kosztem zasypanego koryta kanału, aż do ul. Nakielskiej. Na wysokości klasycystycznego budynku przy ul. Marszałka Focha nr 25 (w l. 1836-1920 rezydencja prezydentów Regencji w Bydgoszczy) była II śluza, a dalej naprzeciwko obecnego Zespołu Szkół Mechanicznych przy ul. Świętej Trójcy 37, kamienny most łączący brzegi kanału (ob. nie istnieje). Dodajmy, że pamiątką po części zasypanego kanału pozostają między innymi czarne topole rosnące przy zjeździe do kina. Dalej, od wysokości początku ul. Nakielskiej sytuuje się nieczynny dla żeglugi, Stary Kanał Bydgoski. Wzdłuż niego ciągną się planty z pięknymi okazami starodrzewu. Spotkamy tu czarne topole, kasztanowce, dęby, wiązy, buki, wodolubne olchy czarne … Tutaj z terenem nad kanałem sąsiaduje najstarsza bydgoska nekropolia - Cmentarz Starofarny założony w 1806 r. Następnie na wysokości IV śluzy kanał przecina ul. Wrocławska, przy której przetrwała część reprezentacyjnych zabudowań eleganckich lokali z salami balowo-koncertowymi. Od tej śluzy zaczyna się najpiękniejsza część nadkanałowej promenady, z parą pływających fontann i łabędzią wyspą, następnie V śluza i kolejna przy ul. Bronikowskiego, a za nią właściwy żeglowny kanał, za pośrednictwem nowego koryta, łączy się z Brdą.
Zapraszamy na spacer nad Kanałem. Jest to miejsce, w którym w szczególny sposób można przenieść się w czasie. W szumie starych drzew usłyszeć głosy ludzi, którzy całe życie spędzali wędrując tym szlakiem. Przy odrobinie wyobraźni ujrzeć śluzowane barki i tratwy. A w znajdującym się w pobliżu Muzeum Kanału Bydgoskiego na własne oczy zobaczyć pamiątki po tych interesujących czasach.
Zobacz również:
-->> Szlak zabytków hydrotechniki
