5 Wileńska Brygada mjr. Zygmunta Szendzielarza "Łupaszki". Bohaterowie autentyczni czy kontrowersyjni?
Gdzie?
5 Wileńska Brygada mjr. Zygmunta Szendzielarza "Łupaszki". Bohaterowie autentyczni czy kontrowersyjni?
Zygmunt Szendzielarz (1910-1951), ps. "Łupaszka", major, oficer WP, dowódca V Wileńskiej Brygady Armii Krajowej oraz oddziałów partyzanckich eksterytorialnego Okręgu Wileńskiego AK, następnie Ośrodka Mobilizacyjnego Okręgu Wileńskiego AK, kawaler Krzyża Virtuti Militari V klasy.
Po ukończeniu szkoły podchorążych kawalerii w Grudziądzu przydzielony został do 4 pułku ułanów zaniemeńskich w Wilnie. Walczył w stopniu porucznika w 4 pułku Wileńskiej Brygady Kawalerii w wojnie 1939 roku. Za zasługi z tego czasu odznaczony Krzyżem Virtuti Militari V klasy. Od 1940 r. współtworzył konspiracyjne struktury pułkowe. Odtworzona w kwietniu 1945 r. na Białostocczyźnie V Brygada - w sierpniu 1945 r. liczyła 250 żołnierzy. Przeprowadziła kilkadziesiąt udanych akcji przeciw NKWD, UBP, MO i KBW. Od wiosny 1947 r. "Łupaszka" ukrywał się. Aresztowany 30 czerwca 1948 r. przez funkcjonariuszy Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego. Po długotrwałym śledztwie 2 listopada 1950 r. skazany przez Wojskowy Sąd Rejonowy w Warszawie na karę śmierci. Bolesław Bierut nie skorzystał z prawa łaski. Zamordowany 8 lutego 1951 r. w więzieniu przy ul. Rakowieckiej w Warszawie.
Szczątki Zygmunta Szendzielarza odnaleziono wiosną 2013 r. w pobliżu kwatery "Ł" Cmentarza Wojskowego na Powązkach w Warszawie. Świadectwo potwierdzające identyfikację "Łupaszki" odebrała 22 sierpnia 2013 r. sanitariuszka w jego oddziale Lidia Lwow-Eberle.
W lutym 2016 roku Zygmunt Szendzielarz został awansowany przez Ministra Obrony Narodowej do stopnia podpułkownika. 24 kwietnia 2016 r. w Warszawie odbyły się uroczystości pogrzebowe "Łupaszki". [www.poszukiwania.ipn.gov.pl]
Piotr Niwiński (ur. 1966) - polski historyk, publicysta, wykładowca akademicki. Autor publikacji z zakresu historii najnowszej, szczególnie dotyczących polskiego podziemia w czasie II wojny światowej i po jej zakończeniu oraz opozycji antykomunistycznej na Wileńszczyźnie, a także aparatem represji na Pomorzu po 1945. Autor przeszło stu publikacji, w tym monografii "Okręg Wileński AK 1944-1948" (Warszawa 1999), która otrzymała Nagrodę im. Jerzego Łojka, współautor albumu "Żołnierze wyklęci" (Warszawa 2002) i "Atlasu polskiego podziemia niepodległościowego 1944-1956" (Warszawa-Lublin 2007).