Kolejką wąskotorową do Smukały Dolnej

Jest lato roku 1938. Do wiosek Opławiec i Smukała docierają liczne składy pociągów kolejki wąskotorowej wiozących tłumy Bydgoszczan spragnionych wypoczynku na łonie przyrody.
Część z nich wysiada na przystanku Opławiec, gdzie jest kąpielisko i restauracja Mariana Szmelca serwująca świeże kiełbaski ze świniobicia i proponująca wieczorne koncerty i zabawy taneczne.
Inni jadą dalej pod górę wysokim wąwozem. Lokomotywa ledwo zipie, toczy się wolno, co niektórzy młodzieńcy wysiadają w biegu z wagonu i próbują go pchać.
Wreszcie ciuchcia dociera do Smukały Górnej. Podróżnych wita okazały budynek z białej cegły , do której wkomponowano charakterystyczne czerwone zdobienia. Na środku budynku duży napis "Smukała Restauracja Leśna", a obok pośród drzew liczne drewniane dobudówki i wiaty ze stolikami. To stacja węzłowa. Tutaj część pociągów pojedzie dalej do Koronowa, a niektóre w innym kierunku do Smukały Dolnej
Przy torach stoi osiołek z wozem. Jak zawsze, ma sporo do przewiezienia do pobliskiego sanatorium. Doskonale wie jakie ma zadanie. Woźnica jest niepotrzebny.
Pociąg do Koronowa ma wagony, na których są kajaki. Będą zwodowane w Koronowie, a uczestnicy spływu dopłyną do Smukały Dolnej
Zawiadowca z balkonu budynku stacyjnego odprawia pociąg w kierunku Maksymilianowa. Ciuchcia przedziera się pośród lasów i zarośli. W pewnym momencie przystaje i wysiadają z niej liczni plażowicze. Ich celem jest kąpielisko Smukała Zdroje, ale do celu mają jeszcze spory kawałek. Na szczęście już niedługo będzie budowane rozgałęzienie kolejki i pociągiem będzie można dotrzeć na brzeg rzeki.
Kolejka rusza dalej, ale już po chwili dociera do betonowego jazu spiętrzającego wodę na Brdzie w Smukale Dolnej. Po lewej stronie rzeka jest szeroka i przypomina jezioro. Po prawej widać sporą wyspę z zabudowaniami. Zaraz na brzegu fabryka karbidu, a trochę dalej elektrownia wodna. Wokół liczne tratwy spławiane w dół rzeki.
Ci, którzy tutaj dotarli kierują się w górę rzeki do młyna Zaraz obok jest restauracja Pankratza serwująca wyśmienitą golonkę ze świniobicia u Suchomskiego. Nieco dalej duża katolicka szkoła z czerwonej cegły, a przy stawach młyńskich ewangelicki cmentarz.
Nikt nawet nie przypuszcza, że za rok wybuchnie wojna, jaz i most zostanie wysadzony w powietrze, a wokół przystanku Tryszczyn przeleje się krew setek Bydgoszczan...